Czy możesz sobie jeszcze wyobrazić świat bez materaca? Nie ważne, czy chodzi o materac żelowy, sprężynowy czy piankowy – materac znajdziesz w każdym domu. Ale czy wiesz, kiedy człowiek zaczął używać materacy? Przez długi czas uważano, że rekord należy do owalnego materaca wykonanego z plecionej trawy, który znaleziono w Izraelu. Jego wiek ustalono na conajmniej 23 000 lat. Dzisiaj wiemy, że pierwszych materacy zaczęto używać znacznie wcześniej. Można by również zaryzykować stwierdzenie, że historia materaca jest tak długa, jak historia człowieczeństwa.
W 2011 roku grupa odkrywców z archeolożką Lyn Wadley na czele znalazła w południowo-afrykańskiej jaskini materac datowany na około 77 000 lat. Niecałe 10 lat później ten sam zespół znalazł w innej, oddalonej o niecałe 350 km na północ, jaskini pozostałości materaca szacowane na około 200 000 lat. Również te materace były wykonane z włókien roślinnych. Eksperci uważają, że były to po części również rośliny odstraszające owady. Oba znaleziska to dowody na to, że materace towarzyszą człowieczeństwu dłużej, niż do tej pory uważano.
Materace z surowców naturalnych
Metoda produkcji materacy z surowców naturalnych nie zmieniła się przez długi czas. Wyższe klasy społeczne w starożytnym Rzymie używały materacy wypełnionych gęsim pierzem lub wełną. Ale podobno również rzymscy niewolnicy używali materacy. Podczas wykopalisk we Włoszech znaleziono w domu niewolników łóżeczko, wypełnione włóknami roślinnymi, datowane na rok 79 naszej ery.
Popularne na zachodzie od lat 60 XX wieku łóżka wodne to również pomysł stary jak świat. Wypełnione wodą pozszywane skóry kozie były wykorzystywane przez koczownicze ludy pustynne. Używane jako zbiorniki na wodę i transportowane na wielbłądzich grzbietach, nagrzewały się w ciągu dnia na słońcu, i służyły w nocy jako ogrzewająca poduszka.
Matrah – arabska poduszka do siedzenia
Słowo materac pochodzi od włoskiego słowa materazzo, które z kolei pochodzi od arabskiego słowa matrah. Matrah oznacza poduszkę do siedzenia. Takie poduszki służyły jako materace do spania, były również przeznaczone do siedzenia i wykorzystywane ponadto jako powierzchnie robocze. Ze względu na wszelakie zastosowanie, szybko się brudziły, były regularnie palone i zastępowane nowymi. Jako, że były wypełnione sianem lub włóknami roślinnymi, nie były czymś wartościowym.
Bardzo wartościowe były natomiast ramy łóżek w starożytnym Rzymie, które ozdabiano misternymi rzeźbami lub biżuterią. Dziwnym trafem materace zniknęły z Europy wraz z upadkiem Imperium Rzymskiego. Od tej pory zwykli ludzie ponownie spali na ziemi, na stertach siana lub na cienkich i prawdopodobnie małowygodnych kocach.
Historia materaca w Europie
W świecie arabskim kultura materacy przetrwała, o czym informowali rycerze podczas krucjat w XII i XIII wieku. W Europie materace stały się ponownie popularne dopiero za sprawą wymiany kulturalnej na dworze Fryderyka II (1194 – 1250) w Świętym Cesarstwie Rzymskim. Jednak nawet w XIII w. trend ten dotyczył tylko wyższych warstw społecznych. W przypadku szlachty często były to materace wypełnione końskim włosiem.
Również póżniej materace wysokiej jakości były luksusem dla wyższych klas społecznych. Rewolucja przemysłowa umożliwiła produkcję masową, dzięki czemu materace upowszchniały się wśród społeczeństwa robotniczego. Ale tylko nieliczne osoby mogły sobie pozwolić na posiadanie własnego materaca. Często byłwało tak, że na jednym materacu spały trzy osoby na zmianę. W dyżuch miastach aż tak brakowało miejsc do spania, że łóżka wynajmowano na godziny.
Na dobrą sprawę materace stały się standardem dopiero po II wojnie światowej. Choć materiały do produkcji były dostępne już wcześniej, to były one używane w czasie wojny do innych celów. Dopiero po wojnie lateks i pianka poliuretanowa były ponownieu dostępne dla przemyslu konsumenckiego.
Rynek materacowy zaczął rozwijać się w szybkim tempie. Dzięki temu materace były łatwodostępne, ale nie były tanie. Nieprzejrzysta polityka cenowa przemysłu materacowego utrzymywała się w Niemczech przez dziesięciolecia. Zmowa cenowa doprowadziła de facto do powstania kartelu materacowego. Wojnę temu kartelowi wypowiedział Adam Szpyt, zakładając firmę bett1.de.
